ТОЛКУВАЊЕ НА ПСАЛМИ

ПСАЛМ 3
1.Господи! Колку многу се моите противници,
колку многу се креваат против мене!
2.Мнозина се што зборуваат за мојата душа:
„Нема за него спасение при Бога!”
3. Сепак, Господи, Ти си мој штит, моја слава,
Ти ми ја воздигна главата.
4. Со глас извикав кон Господа
и Он ме послуша од Својата Света Гора.
5. Јас легнувам, спијам и се разбудувам,
зашто Господ ме чува.
6. Не се плашам од десетици илјади луѓе,
што се нафрлаат на мене од сите страни.
7. Стани, о Господи спаси ме, о мој Боже!
Ти ги удираш по образи сите мои непријатели,
им ги кршиш забите на нечесните.
8. Спасението е во Бога:

Твојот благослов е над Твојот народ.
„Давидов псалм, кога побегна пред Авесалом, својот син“
Така гласи натписот кој е ставен покрај овој псалм зошто тој зборува дека зборот на пророкот трпи прогони од еврејскиот народ. Цар Давид е претставникот на оние кои се гонети, а таков е зборот на пророците. И затоа, како што Авесалом спремил бунт против својот татко, т.е. Давид, така и Евреите станувале против своите пророци зошто не ги прифатиле Божјите заповеди, туку им се спротивставувале.
„Господи! Колку многу се моите противници, колку многу се креваат против мене!“
„Нема за него спасение при Бога“. Односно дека неговиот Бог нема да го спаси. Тие ги гледале само неговите гревови, незнаејќи за неговото покајание. Тоа јасно покажува дека псалмот говори за Давид. Се вели дека се негови противници оние кои претходно биле негови поданици, а потоа започнале војна.
„ Сепак, Господи, Ти си мој штит“. Вакви зборови се долични на верата на еден пророк кој непоколебливо поднесува голем број несреќи и се надева дека нема да биде напуштен, туку напротив, дека ќе добие помош, ќе се воздигне и ќе прими царство. „ Ти ми ја воздигна главата.“ Според тоа славата на праведникот е Бог во Кого тој се потпрел и верувал, а на кого славата е Бог, тој ќе ја крене и главата.
„ Со глас извикав кон Господа“. Таа изрека не учи дека во тешки околности не би требало да бараме помош од никој друг, туку од Бога. Прво изнел молитва, а потоа, после дијапсалмот (така се нарекува или промената на музичкиот тон или пресвртот во мислите или силината на зборовите), има заблагодарување за добиеното. Сега го врти лицето кон нас и раскажува како се молел и бил ислушан и вели: со глас извикав кон Господа. Под зборот „глас“ се подразбира умот упатен кон Бога. Тој не зборува за плач, туку за молитва која се изговара со ум. Зборовите: „и Он ме послуша од Својата Света Гора“ се изговорени со општоприфатлив начин на претставување. Имено, мислеле дека Бог живее во скинијата, зошто Евреите, свештениците од таму ги добивале пророчките одговори. Или:„од Света Гора“ значи: „од небото“ и таа смисла ја имаат изразите: „на Гората Света Твоја“ (Пс. 14, 1) како и:„приближете се до Горите вечни“ (Мих. 2, 10). Светата Божја гора може да ја означува онаа гора од која Бог ги набљудува молителите и за која е речено: „Ќе се случи на крајот на деновите, гората на Господовиот дом ќе биде поставена над сите гори“ (Ис. 2, 2), зошто со тие зборови се означува Господовото јавување и Неговото доаѓање на крајот на вековите. Или „од светата Гора“, од небесата. Божја Света гора значи и натприродно познавање на Бога.
„Јас легнувам и спијам“. Се зборува за сон на умот, по кое и паѓа во грев, а зборовите „се разбудувам“ значи: бидејќи го вкусив Божјиот пресврт, станав подобар по злото кое ми се случи.
„Ти ги удираш по образи сите мои непријатели“. Го моли Бога во најскоро време да стане или да се освети на непријателите. Залудно има непријатели оној кој не дава повод за омраза. „ Им ги кршиш забите на нечесните“-се однесува или на оние кои згрешиле против него или пак на нивните клевети и хули. Исто така може да се однесува на неразумните помисли кои неприродно се појавуваат во нас, зошто противниците често ни се приближуваат користејќи ги мислите за да го уништата нашето тело, т.е. она што е од телото родено, зошто „познати се делата на телото“, вели божествениот Апостол (Гал. 5, 19). Псалмопејачот зборува за забите во преносна смисла користејќи го примерот на ѕверот чија снага е првенствено во забите и затоа што кога ним им се искршат забите стануваат безопасни. Убијците и крвопијачите се полоши и од најкрвожедните ѕверови.
„Спасението е во Бога: Спаси ме“, вели Давид. Меѓутоа „Твојот благослов е над Твојот народ.“ Би требало да се знае дека овој псалм може да се однесува на целиот човечки род кој згрешил и заради тоа бил предаден на духовните непријатели но, кој во своите страдања проплакал и бил слушнат од Бога и спасен со Неговото воскресение од мртвите и поразувањето на демоните кои војуваат против нас. Он е Господ кој „ги здроби вилиците на лавовите“ (Пс. 57, 6), Он или од Него е спасението. Своите надежи не ги полагам на човекот, вели Давид, туку од Тебе очекувам спасение и јас и народот Твој кој, како и мене, го напаѓаат непријатели.
ПСАЛМ 4
1.Кога викам послушај ме, Боже на мојата правда,
Ти што ме избави од тесно: смилувај ми се и послушај ја мојата молитва!
2.Човечки синови, до кога ќе ја обрнувате Мојата Слава во срам?
До кога ќе ја љубите суетата и ќе ги барате лагите?
3.Но знајте: Господ го одделил за себе Својот пријател;
Господ слуша кога викам кон Него.
4.Треперете и не грешете; размислувајте во срцата,
на вашите легла, и покајте се.
5. Принесете жртви на правда
и надевајте се на Господа!
6. Мнозина зборуваат: „Кој ќе ни покаже што е добро?”
Господи, осветли нè со светлината на Твоето лице!
7. Ми даде радост во моето срце поголема од нивната,
кога им се раѓа изобилно жито и вино.
8. Спокојно ќе легнам, и ќе заспијам зашто само Ти,
Господи, ми даваш да живеам во безбедност.
Овој псалм Давид го посветил на победникот откако извојувал победа над непријателите. Ова е победничка песна.
„ Кога викам послушај ме, Боже на мојата правда.“Тоа е слично на она што е речено: „Ќе викаш и ќе рече: еве ме“ (Ис. 58, 9). „Ти што ме избави од тесно“. Ти ме изведе од тешки околности и ми помогна да застанам на голема широчина. Сива и Верзилиј му донеле како подарок на Давид храна и ткаенина кога тој, спасувајќи се од бекството од Авесалом, живеел во пустините и горите, слично на тројцата момчиња во печката и на Даниел меѓу лавовите. Кога ги знаеме причините за тагата и искушенијата, тогаш се распространуваме. Но зборот широчина може да се објасни и на друг начин. „ Смилувај ми се и послушај ја мојата молитва“. Бидејќи рекол дека Господ ги слуша неговите молитви заради својата праведност, затоа и притекнува кон Божјите милости.
„ Човечки синови, до кога ќе ја обрнувате Мојата Слава во срам“! Тоа е упатено до оние кои мислеле дека со помош на многубројноста на војниците ќе го фатат праведникот. Но таа надеж, вели тој, била лажна и залудна.
„ Но знајте: Господ го одделил за себе Својот пријател“, т.е. вие кои се надевавте на мноштвото, дознајте колкаво чудо покажал Господ на оној кој во Него се потпрел. „ Господ слуша кога викам кон Него“.
„Треперете и не грешете; размислувајте во срцата, на вашите легла, и покајте се“. Тоа го зборува на своите ближни и на своите луѓе. Ако себе си дозволите грев, тогаш со каење на срцето во тишина ќе го направите неефикасен, зосшто со тие зборови зрачи: „на вашите легла покајте се“.
„ Принесете жртви на правда и надевајте се на Господа! Не учи како да ги победуваме непријателите. А како, всушност, да ги победиме? Творејќи правда и примесувајќи го тоа како жртва пред Бога.
„. Мнозина зборуваат: „Кој ќе ни покаже што е добро?” Тоа се зборови на луѓе кои не обрнуваат внимание на Божјите одлуки.
„ Господи, осветли нè со светлината на Твоето лице!“ Светлината на светот е Христос. Он не научи да ги препознаеме вистинските добра од кои се здобиваме со духовна веселба на умот и срцето.
ПСАЛМ 5
1. О Господи, послушај ги моите зборови,
Разбери ги воздишките мои.
2.Чуј го гласот на мојот повик, Царе мој и Боже мој,
зашто Тебе Ти се молам!
3. Наутро го слушаш мојот глас; о Господи!
Наутро ја испраќам мојата молитва кон Тебе и чекам.
4. Зашто Ти си Бог, Кому не Му е мило беззаконието;
нечесниот нема да живее при Тебе;
5. ниту гордите ќе се одржат пред Твоите очи,
Ти не си Бог на оние што прават беззаконие.
6. Ќе ги истребиш оние, кои зборуваат лага;
Господ се гнаси од човек крвопиец и измамник.
7. А јас ќе влезам во Твојот дом, по Твојата голема милост;
ќе се поклонам пред Твојот свет Храм, полн со почитување кон Тебе.
8. Господи! води ме во Својата правда, заради моите непријатели;
израмни го Твојот пат пред мене.
9. Зашто нема искреност во нивните усти, срцето им е полно со нечесност;
нивното грло е отворен гроб, а со јазикот ласкаат.
10. Боже, сметај ги за виновни! Нека паднат во тоа што самите го скроиле;
истерај ги заради нивните бројни престапи, зашто се побунија против Тебе.
11. И ќе се веселат сите, кои се надеваат на Тебе; секогаш ќе се радуваат, зашто Ти си им покровител;
и ќе ликуваат во Тебе оние, кои го љубат Твоето Име.
12. Зашто, Господи, Ти го благословуваш праведникот;
го заштитуваш, со Својата милост, како со штит.
„ О Господи, послушај ги моите зборови, Разбери ги воздишките мои. Чуј го гласот на мојот повик, Царе мој и Боже мој, зашто Тебе Ти се молам!“ Во насладувањето со духовната светлина, ќе се молам на Тебе, затоа и се надевам дека ќе ме ислушаш.
„ Наутро ја испраќам мојата молитва кон Тебе и чекам.“Голема е пофалбата за ревноста кога веднаш откако ќе се стане од постела се застанува пред Бога и кога сонцето се претекнува со заблагодарување. Вели дека така ќе гледа на Неговите божествени и свети тајни кои си ги подготвил за оние што Го љубат.
„ Ти не си Бог на оние што прават беззаконие.“ Се надевам дека Ти ќе ме ислушаш, зошто не правев ништо од она што Ти неодобруваш. Ти неодобруваш безаконија, лукавства, неправда, лаги, завист, перфидност. Ги замрази сите оние кои чинат безаконија.
„. Ќе ги истребиш оние, кои зборуваат лага“. Оние кои чинат безаконија се оние кои грешат во начинот на животот и Бог тоа не го одобрува. Оние, пак, кои отпаднале од вистината и кои мислат различно, Бог ги нарекол дека говорат лага: Бог и нив ќе ги погуби. Забележете ја разликата меѓу „ги замрази“ и „ќе ги истребиш“. Во „ќе ги истребиш“ го изразува она што е полошо отколку во „ги замрази“; како второ едниот глагол е во минато време, а другиот во идно. Под оние кои зборуваат лага се подразбираат и оние кои идолите и самите демони ги нарекуваат богови и кои во идолите даваат лажни и нејасни одговори и пророштва. „Господ се гнаси од човек крвопиец и измамник“ зошто Бог не го одобрува таквиот и се одвраќа од него.
„А јас ќе влезам во Твојот дом, по Твојата голема милост“, во небесниот Ерусалим и мајката на првородените.„ Ќе се поклонам пред Твојот свет Храм, полн со почитување кон Тебе“. Божјиот храм е смела и света душевна состојба и оние кои ја достигнале храбро говорат: „Христос како Син се одмара во Неговиот дом, а Неговиот дом сме ние (Евр. 3, 6). Насладувајќи се со Твоето човекољубие, говори света и чиста душа и бидејќи е заштитена од Твојата десница, непрестајно ќе Ти принесувам поклони во осветениот храм на славата Твоја зошто постојано чувајќи го стравот Твој, никогаш нема да се одлучам да го отфрлам, имајќи доверба во Твоето човекољубие.
„. Господи! води ме во Својата правда, заради моите непријатели; израмни го Твојот пат пред мене.“
„Зашто нема искреност во нивните усти, срцето им е полно со нечесност; нивното грло е отворен гроб, а со јазикот ласкаат.“ Срцата на мудреците од овој век или еретиците, зошто тие не ги познаваат зборовите на вистината. Тие го омекнуваат својот јазик, а исфрлаат смртоносни учења.
„. Боже, сметај ги за виновни! Нека паднат во тоа што самите го скроиле; истерај ги заради нивните бројни престапи, зашто се побунија против Тебе“. Тие сите свои предомислувања ги насочиле против мене спротивставувајќи се на моето напредување во Бога. Оние кои ја прогонуваат душата која твори она што е угодно пред Бога Го огорчуваат Бога постанувајќи отворени богоборци.
„ И ќе се веселат сите, кои се надеваат на Тебе; секогаш ќе се радуваат, зашто Ти си им покровител“, Зошто ќе дојде и Он и Неговиот Отец и во него ќе се населат (Јн. 14, 23).
„ И ќе ликуваат во Тебе оние, кои го љубат Твоето Име. Зашто, Господи, Ти го благословуваш праведникот“. Бидејќи Своите слуги ги даруваш со Својот благослов и Својата промисла, оние кои се посветиле на почитувањето на Твоето име, под Твоја грижа се воздигнуваат со духот, кажувајќи ја силата Твоја. Така говори и блажениот Пвле: „Кој се фали, нека се фали со Господа“(2Кор. 10, 17).
„ Ти го благословуваш праведникот; го заштитуваш, со Својата милост, како со штит“, на крај заради нашиот труд ни даруваш венец, оградувајќи не со него како со некој штит.
ПСАЛМ 6
На пејачкиот началник, со осум-жичена свирка. Давидов псалм.
Господи, не ме карај во Својата лутина,
ниту ме казнувај во Својот гнев.
2. Смилувај ми се, Господи, зашто сум изнемоштен,
Господи, исцели ме, зашто моите коски треперат.
3. Исто и мојата душа е силно потресена;
а Ти Господи до кога?
4. Врати се, Господи, избави ми ја душата;
спаси ме заради Твојата милост,
5. зашто во смртта не спомнуваат за Тебе;
кој ќе Те слави во Подземјето?
6. Се заморив од своите воздишки;
секоја ноќ ја залевам со плачење својата постела;
со солзи го натопувам своето легло.
7. Моето око гасне и слабее од жалост,
ми ослабе поради сите мои непријатели.
8. Отстапете од мене сите, што правите беззаконие
зашто Господ го чу мојот плач.
9. Господ ја чу мојата молба;
Господ ја прими мојата молитва!
10. Нека се засрамат и нека се збунат сите мои непријатели;
нека се вратат назад, нека се засрамат веднаш!
Цар Давид го испеал овој псалм откако долго време живеел во покајание кое го принесувал заради својот грев.
„ Господи, не ме карај во Својата лутина“. Тој не Го моли да го избави од карање, туку да не го кара во лутина и не Го моли да го избави од казнувања, туку од казнувања во гнев.
„ Смилувај ми се, Господи, зашто сум изнемоштен“. Ниедна душа не паѓа во грев пред да изнемошти нејзината сила. Се мисли на онаа немоќ која потекнува од изнемоштеноста на духот и тагувањето.
„ Исто и мојата душа е силно потресена“, се однесува на душевните сили. „А Ти Господи до кога?“ Израз кој укажува на долготрајноста на покајанието.
„. Врати се, Господи, избави ми ја душата“. Значи дека Господ се одвратил од него, очигледно заради гревот. „Спаси ме заради Твојата милост,“ зошто сето наше спасение мора да припадне на милоста Божја.
„ Зашто во смртта не спомнуваат за Тебе“. Бидејќи времето на моето покајание е долго, стравувам дека Твоето милосрдие не го попречи смртта во која веќе нема места за исповедување. Затоа молам да побрзаш со милоста.
„ Се заморив од своите воздишки“. Да послушаме какво покајание покажал царот. Тој не се трудел едноставно, туку се изморил од воздишки, не плачел едноставно, туку со солзи ја перел својата постела, и тоа секоја ноќ. Освен тоа тој не зборува само за минато време, туку ветува дека тоа ќе го прави и во иднина, во текот на целиот живот: време кои многумина го користат за починка, а тој го посветува на исповедување. „Секоја ноќ ја залевам со плачење својата постела“. Заради една ноќ во која згрешив, многу ноќи поминав наквасувајќи ја својата постела со солзи.
„ Моето око гасне и слабее од жалост“. Тој со зборот око го нарекува умот, зошто умот е окото на душата.„ Ми ослабе поради сите мои непријатели“. Тука го означува времето на страдањето кое се обратило во негова заслуга зошто било долготрајно.
„ Господ ја чу мојата молба“. Откако бил ислушан, тој упатува силен збор кон своите непријатели. Да се направи голем пат кон доблеста значи да се бега и да се спаси од зајдисонцето на лукавите. Тоа е плод на покајанието и здовибањето на солзите. Или тоа е кажано во скратен облик и значи: подари за на непријателите кои ме напаѓаат можам да им кажам да остапат, зошто сум ислушан и прифатен јас, кој заради грев бев отфрлен.
ПСАЛМ 7
1. Давидова тажачка, што Му ја испеа на Господа поради зборовите на Венијаминецот Хус.
Господи, Боже мој! Се надевам во Тебе спаси ме од сите мои гонители и избави ме;
2. Зошто тие како лавови ќе ме зграбат,
Ќе ме влечат, а ќе нема кој да спасува.
3. Господи, Боже мој! Ако јас го направив тоа,
ако има неправда во моите раце,
4. ако му вратив со зло на оној, што беше во мир со мене;
или го ограбив оној, кој ме гони без причина;
5. тогаш нека непријателот ја подгони мојата душа и нека ја стигне;
и нека го згази животот мој на земјата, и ја повали мојата чест во прашина.
6. Стани, Господи, во Својот гнев;
крени се против јароста на моите противници,
и подигни се заради мене, Ти, Кој го одреди судот.
7. И нека собраните народи Те опкружат;
врати се на високо, над нив.
8. Господ им суди на народите! Суди ми и мене,
Господи, според мојата правда, и според мојата чесност во мене.
9. Нека прекрати беззаконието на нечесните, помогни му на праведникот.
Ти, праведен Боже, Кој ги испитуваш срцата и внатрешноста.
10. Мојата заштита е во Бога, Кој ги избавува оние, што се прави во срцето.
11. Бог е праведен Судија, и Бог, Кој се гневи секојдневно на безбожниците.
12. Ако не се обрати, Тој ќе го наостри Својот меч,
ќе го оптегне и ќе го приготви Својот лак.
13. Тој приготвил против нив смртоносни оружја,
ги прави огнени Своите стрели.
14. Ете, злотворот зачна неправда, заноси нечесност и роди измама.
15. Ископа ров и го продлабочи; и падна во јамата, што ја ископа.
16. Неговата нечесност ќе се врати врз неговата глава и неговото насилство ќе падне на неговото теме.
17. А јас ќе Го фалам Господа заради Неговата правда и ќе му пеам на Името на Сèвишниот Господ.
Царот Давид својот прв пријател Хус, го испратил кај Авесалом за да се спортивстави на Ахитофел кој го советувал против Давид. Тој го напуштил цар Давид и се претворал дека е предавник. Кога Авесалом побарал совет од него и Ахитофел и кога Ахитофел предложил да го гонат царот Давид, Хус рекол: не, бидејќи не смее без доволно сили да се прогонува оној кој е вешт во војувањето. Со тие зборови го спасил Давид кој по тој повод испеал благодарствена песна на Бога припишувајќи се на Неговата благодат, а не на некој од луѓето.
„ Господи, Боже мој! Се надевам во Тебе“. Бидејќи не очекувам спасение од човекот, иако зборовите на Хус се прекрасни, Ти спаси ме, како од вистинските непријатели, така и од духовниот лав кој ја лови мојата душа.
„Ако му вратив со зло на оној, што беше во мир со мене; или го ограбив оној, кој ме гони без причина; тогаш нека непријателот ја подгони мојата душа и нека ја стигне; и нека го згази животот мој на земјата, и ја повали мојата чест во прашина.“Овие зборови ја имаат следната смисла: нека паднам во рацете на шаволот ако сум направил нешто од горе наведеното! Ако сум го направил тоа или нешто друго, нека пред смрт не бидам ослободен од гревот.
„Стани, Господи, во Својот гнев;крени се против јароста на моите противници“,т.е. меѓу најсилните од моите непријатели зошто јароста ги означува нивните тврдини.
„ И подигни се заради мене, Ти, Кој го одреди судот“. Со овие зборови јасно благовести за богојавувањето на Спасителот.
„ И нека собраните народи Те опкружат“. Со овие зборови јасно ја покажува верата во Неговата Црква. „Врати се на високо, над нив“. Со зборовите „на високо“ се подразбира или Чесниот Крст на кој Христос беше распнат заради нашите гревови, или воснесението на небесата зошто: „Влезе…да се појави пред лицето Божје заради нас (Евр. 9, 24).
„Суди ми и мене, Господи, според мојата правда“, повторно моли да го спаси од непријателите, молејќи за милосрдие со она што го направил.
„ Кој ги избавува оние, што се прави во срцето.“ Бидејќи Ти ги знаеш помислите во нашето срце, затоа и барам помош.
„Бог е праведен судија“. Со овие зборови се изразува долготрпеливоста на Бога Кој, иако не простува сосема, го одложува нашето казнување.
„ Ги прави огнени Своите стрели“. Под зборот стрели мисли на казнувањето, а под зборот огнени, мисли на оние кои се достојни за оган.
„ Ете, злотворот зачна неправда“- тоа е непријателот на нашиот живот. „заноси нечесност и роди измама.“, т.е. замислил и својата замисла ја спровел во дело.
„ Ископа ров и го продлабочи; и падна во јамата, што ја ископа.“ Подготвувајќи смрт за нашиот Спасител Христос, самиот непријател се предал на смртта.