ТОЛКУВАЊЕ НА ЕВАНГЕЛИЕТО НА ПРАЗНИКОТ ХРИСТОВО ВОСКРЕСЕНИЕ

ТОЛКУВАЊЕ НА ЕВАНГЕЛИЕТО ВО ТРЕТ ДЕН ВЕЛИГДЕН
Лука, зач. 113 гл. 24 ст. 12-35
Денешното Евангелие говори за тоа како Господ Спасителот после своето воскресение им се јавил на двајца свои ученици кога тие оделе за Емаус. Овој настан го спомнува и евангелистот Марко во глава 16, 12-13.
-„А Петар стана и отрча до гробот се наведна и ги виде само ленените завои, и отиде назад, чудејќи се за она што се случило.“
Во недела рано жените мироносици побрзаа кон гробот за да го помазаат телото на Спасителот, но кога дошле таму, Господ веќе воскреснал и тие виделе ангели, а некои и самиот Господ, па потоа побрзале да им јават на учениците дека Господ воскреснал. Но, учениците веднаш не им поверувале, а Петар, кој постојано се одликувал со живост и енергија, веднаш потрчал кон гробот за да се увери самиот. Кога дошол до гробот тој ги видел само платната во кои Господ бил завиткан при погребувањето. Петар дошол до гробот трипати: еднаш сам, потоа со Јован, за што и Јован сведочи, и по третпат повторно сам. Петар истрчал кон гробот за да го види учителот пред останатите ученици и за да добие простување за тројното одрекување. Одел до гробот три пати зошто три пати се одрекол од Спасителот.
-„И ете, во истиот ден, двајца од нив одеа во едно село, наречено Емаус, оддалечено шеесет стадии од Ерусалим, и разговараа меѓу себе за сите овие настани.“
Овие двајца биле Христови ученици. Еден од нив бил Клеопа, а другиот не се именува, но некои мислат дека бил евангелистот Лука. Под зборовите „оној ден“ се разбира денот на воскресението на Спасителот, т.е. недела. Емаус бил оддалечен од Ерусалим 11 километри (60 стадии). Познати се две места со име Емаус. Првото место е она кое подоцна било наречено Никопол и бил 35 километри оддалечен од Ерусалим и во него Јуда Макавеј го победил Горгиј, Сирскиот војсководец. Другото место, според сведочењето на Јосиф, било пред Тиверијада и во него имало топли бањи. Спомнатите двајца ученици, патувајќи кон Емаус зборувале меѓу себе за се што тие денови се случило со Спасителот, т.е. за Неговото страдање, распнувањето, погребувањето и воскресението за кое мироносиците јавиле.
-„И додека тие разговараа и се запрашуваа, Сам Исус им се приближи и одеше со нив.“
Според сведоштвото на Јован кое вели дека учениците сеуште не знаеле, т.е. ни на денот на воскресението дека Он-Христос, како што е претскажано во Светото Писмо, ќе стане од мртвите во третиот ден, и овие двајца ученици се прашувале еден со друг и се објаснувале како е тоа можно Христос како вистински Месија да страда и како може да воскресне кога умрел. И токму кога зборувале за тоа, Христос им се приближи и направи тие да не Го познаат и им се покажа како патник.
-„Но на нивните очи не им беше дадено да Го препознаат. И им рече: „Какви се тие зборови што ги водите патем меѓу себе и зошто сте нажалени?”
Господ како сезнаен знаел за што тие зборувале, но бара и тие самите да кажат за да може Неговата наука да има поголемо влијание врз нив. Прашањето: „зошто сте налажени“ сведочи дека учениците сеуште се сомневале во Христовото воскресение и дека сеуште не го разбирале се она што со Него се случувало и затоа биле нажалени.
-„И едниот од нив, по име Клеопа, Му одговори и рече: „Дали си Ти единствениот странец во Ерусалим, Кој не знаеш, што се случило во него овие дни?”
Прашањето на Спасителот многу ги зачудило учениците кои не можеле да замислат дека во Ерусалим имало некој кој не слушнал што се случило со Спасителот и затоа Клеопа му се обраќа со такво прашање на новиот сопатник.
-„И им рече: „Што?” А тие Му рекоа: „Она што стана со Исуса Назареецот, Кој беше пророк силен на дело и во словото, пред Бога и пред целиот народ: како нашите свештенички главатари и старешини Го предадоа да биде осуден на смрт и Го распнаа, А ние се надевавме дека е Тој Оној, Кој ќе го избави Израел. И покрај сето тоа, веќе е трет ден откако стана ова. А нè збунија и некои жени од нашите, кои биле многу рано на гробот, и не го нашле Неговото тело; дојдоа и кажаа дека виделе и појава на ангели, кои им рекле дека Тој е жив. Некои од нашите отидоа до гробот и најдоа како што рекоа жените, но Него не Го виделе.”
Спасителот ги запрашал: „што?“ за тие да ги кажат сите детали кои не можеле да ги разберат за после да им објасни и докаже дека се што Нему Му се случило било предвидено во СветотоПисмо и според тоа тие биле должни без никакво сомневање да поверуваат дека распнатиот Исус Христос бил вистинскиот Месија.
Во горните стихови, евангелистот Лука опширно го опишува се она што двата ученика кажале. Тој наведува дека тие го признаваат за пророк и силен на дело и зборови и пред Бога и пред народот и понатаму дека архиереите и началниците го осудиле на крсна смрт; дека тие се надевале дека Он дошол да го спаси Израил, но дека во сето тоа се излагале бидејќи веќе бил трети ден како Он е погребан. Вистина, велат учениците, дека се јавиле ангели и дека жените ги виделе и дека по нивното сведоштво некои ученици отишле на гробот и го нашле празен, исто како и жените, но Христа не Го виделе. Но после сите овие зборови, кој може да тврди дека учениците и без силни и вистински докази биле спремни да го признаат воскресението на Спасителот.
-„ И Тој им рече: „О неразумни и спори во срце, за да верувате во сè што рекле пророците! Не требаше ли Христос да го претрпи тоа, и да влезе во Својата Слава?” И кога почна од Мојсеја и од сите пророци, им протолкува што е пишано за Него во целото Писмо.“
Новиот сопатник сега одеднаш се покажува како учител кој силно ги укорува со зборот „безумни“, т.е. вие кои неправедно судите за настаните на страдањето Христово, како и со зборовите: „спори во срцето“, т.е. кои тешко верувате во се она што пророците го предскажале за страдањата, смртта и воскресението на Месијата и што историски сведочи дека Он е Месијата. Заради тоа Христос и во оваа прилика им ги наведува сите пророштва за Себе за да разберат „дека Христос требало да пострада и да претрпи се што претрпел па дури тогаш да влезе во својата слава“.
-„ И кога се приближија до селото, во кое одеа, Тој се направи како да сака да оди натаму.“
И кога се приближија до Емаус, сигурно Спасителот почнал да се простува со своите сопатници покажувајќи им дека Он намерава да го продолжи патот понатаму.
-„Но, тие Го задржуваа, велејќи: „Остани со нас, зашто вечерта е близу, а денот веќе превали!” И влезе да остане со нив.“
Учениците својот сопатник Го понудиле таа ноќ да остане со нив и на тоа ги натерало душевното расположение и доверба кон Него, но тие тоа го премолчеле, а како причина кажале дека се приближувала ноќта и како што се знае од Стариот Завет, било опасно по тој пат да се патува преку ноќ да се патува. Но, Спасителот ги знаел нивните чувства и затоа им ја исполнил молитвата и останал со нив, а постои можност еден од учениците да имал своја куќа во Емаус, па и во таа куќа останал да вечера.
-„ И додека беше прилегнат со нив покрај трпезата, зеде леб, благослови, го раскрши и им го даде. Тогаш им се отворија очите и Го препознаа; но Тој стана невидлив за нив“.
Кога Спасителот го благословил лебот и им го подавал, тие по тоа го препознале зошто благословувањето им било познато. Но, Он веднаш нестанал пред учениците затоа и тие за да не се задржуваат, туку веднаш да се упатат кон останатите ученици и нив да им јават дека го веделе воскреснатиот Господ и дека зборувале со Него.
-„ И си рекоа еден на друг: „Не гореше ли срцето во нас, кога ни зборуваше патем и ни ги толкуваше Писмата?”
А кога учениците при благословувањето на лебот Го познале својот божествен учител, кој веднаш исчезнал, тие живо си спомнале на она пријатно душевно расположение кое го почуваствувале на патот кога Господ им го толкувал Светото Писмо, па сега со чудење се прашуваат како тогаш не го познале. Бидејќи учениците се чуделе на се што со Христос се случило и бидејќи не разбрале како било можно Он да страда, Спасителот им протолкувал како се тоа требало да се случи и како доказ им наведувал и пророштва од Стариот Завет за Месијата докажувајќи дека сите тие врз Него се исполниле.
-„ И во истиот час станаа и се вратија во Ерусалим, каде ги најдоа собрани Единаесетмината, и тие кои беа со нив, кои зборуваа: „Господ навистина воскресна; му се јавил на Симона!”
Учениците штом го препознаа Господ и штом Него го снемало, веднаш ја оставиле вечерата и веднаш поитале во Ерусалим да ги израдуваат и останатите другари кои биле единаесетмина, зошто Јуда веќе се обесил. Но, тука не бил ни Тома, значи од каде единаесетмина? Единаесетиот бил Матија кој бил избран на местото на Јуда. Кога патниците ги нашле единаесетмината и тие кои беа со нив, сигурно се однесува на некои од 70-те избрани апостоли или може и сите 70-мина. Дека Спасителот се јавил и на Симон Петар зборува и Апостол Петар во 1 Коринтјаните, 15, 5, како и Марко во глава 16, стих 12.
-„А тие пак раскажаа што се случило патем и како Го препознаа при раскршувањето на лебот.“
Кога единаесетмината со другите разговарале за Христовото воскресение и за тоа како Господ им се јавил не само на мироносиците, туку и на Петар, токму во тоа време доаѓаат патниците од Емаус раскажувајќи што со нив се случило, дека и тие Го виделе воскреснатиот Господ и ова уште повеќе ги уверило учениците дека Господ навистина воскреснал. Секое сомневање веднаш престанало зошто токму кога ова го зборувале и Господ лично им се јавува поздравувајќи ги со: „мир вам“.

БЕСЕДА НА ТРЕТ ДЕН ВЕЛИГДЕН
Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух
Кога Господ Спасителот после своето славно воскресение им се јавил на своите ученици, кои, плашејќи се од Јудејците, биле сите заедно скриени во една куќа, тогаш Господ ги поздравил со зборовите: „мир вам“, т.е. не плашете се и не се сомневајте веќе; еве Јас сум со вас. И учениците се израдувале со голема радост кога Го виделе Господа кој им го пренесува својот небесен мир. Овој поздрав е толку важен во човечкиот живот и толку е потребен, што човекот на змјата не може да живее, а уште помалку да биде среќен без овој мир, па затоа во оваа беседа ќе стане збор за мирот.
Каде владеат страстите, таму го нема овој блажен мир. Луѓето врз кои владеат страстите како: злоба, завист, омраза, освета, прекумерно тежнеење кон богатство и кон телесни наслади, таквите луѓе не можат да имаат мир, тие не може да имаат душевно спокојство, ниту весела и спокојна совест. Но, вистина е и тоа дека само единиот Бог има совршен мир, мир на кој нема граници, но кој преблагиот Бог го дава на луѓето според ниваната заслуга. Господ Спасителот кога слегол на земјата, тој блажен мир го разеал по неа, зошто со своето распнување на крстот ја смирил грешната земја со праведното небо, затоа и ние велиме дека Исус Христос е нашиот мир.
Светот вели дека сиромашните имаат свои незгоди, потреби, тешкотии и разни непријатности и дека сето тоа ги натажува и срцето и душата и така човекот го лишува од душевниот мир. Потоа светот вели дека богатството е среќата зошто богатиот човек прави она што сака, па затоа на богатиот му се мирни и спокојни и срцето и душата и дека тој ужива во мирот. Оваа светска наука на многу луѓе им е пријатна па затоа тие мислат дека мирот и спокојството се во богатството! Но, Господ Спасителот, за да ни покаже колку оваа наука е погрешна, Он во своето Евангелие ни ја покажа состојбата на еден богат и вели: „На еден богат човек му родиле нивите“. Овој човек бил богат и бидејќи нивите богато му родиле, тој станал уште побогат. Но дали богатството му донел душевен мир? Не, зошто му предизвикало многу грижи, па затоа кога тој видел дека нивите му донеле богат род, рекол: „Што ќе правам сега, немам во што да го соберам родот“. Богатиот се грижи заради изобилството, а сиромавиот заради немањето! Богатиот го мачат грижи што богатството му се зголемува, а сиромавиот го мачат грижи зошто сиромаштвото му се зголемува. Но, богатиот се простил од своите грижи и вели: „Еве што ќе направам: ќе ги урнам своите житници и ќе изградам поголеми и таму ќе го соберам сето жито“. Но зарем уривањето на старите и градењето на нови житници не е нова грижа и ново страдање? Зарем тоа не е неспокојство? На крај овој богат човек наоѓа мир и спокојство не во имотот, туку во својата фантазија, не во овој свет кој е речиси под негова власт, туку во иднината која му е непозната и врз која нема власт, зошто вели: „и ќе и кажам на својата душа:‘душо имаш многу имот за многу години, почини, јади, пиј и весели се“. Но кога ова спокојство ќе настапи? Но дали богатиот го дочекал времето на уривањето на старите житници и градењето на нови за да ги собере сите плодови? Не, зошто Бог му рече: „безумнику, оваа ноќ ќе ја земам твојата душа; а она што си поправил, чие ќе биде.“ И така овој богат човек никогаш не уживал во мирот и спокојството кое го очекувал од своето богатство, туку целото време од својот живот го поминал во грижи и работа, во немир и неспокојство и на крај го снашла ненадејна смрт. Ваквите ненадејни умирања, вели Господ Спасителот, се случуваат на оние кои бараат мир и спокојство во земското богатство, а не во небесното, т.е. во доблестите. Заради тоа и Светото Писмо вели: „тоа се случува на оној кој за себе стекнува богатство, а не се богати во Бога“, т.е. кој не се збогатува со топла вера и добри дела. заради тоа и апостолот Павле вели: „А кои сакаат да се збогатат тие запаѓаат во замки и многу луѓе во штетни желби кои го потопуваат човекот во пропаст и погибел, па затоа и гледаме дека среброљубците се постојано во расправии зошто се служат со лукавства, измами, лаги, неправди и кривоклетства, а сите тие се плодови на светската наука за богатството. Но, зарем од сето ова може да се има мир и спокојство?
Светот вели дека кога се воздржуваш не ги исполнуваш сопствените желби и тогаш тие се шират и растат и со тоа ти го вознемируваат спокојсвото, затоа задоволувај ги страстите за да имаш мир и спокојство! Ваквата поука е навистина пријатна за телото, па затоа и мнгумина ја слушаат, но Спасителот за да ни ја покаже погрешноста и на оваа наука, верно ни го покажа животот на блудниот син, чија историја на сите ни е добро позната. Откако блудниот син го примил својот дел од наследството, отишол во далечна земја за таму во потполна слобода да може да ги задоволи сите свои желби. И во далечниот свет многу јадења и пиења и играчи и музика ги задоволувале секој ден, но од сето тоа каков душевен мир тој добил? Кај својот татко живеел скромен живот со воздржување, тогаш бил господар, но кога не се воздржувал и станал блуден, тогаш станал слуга и свињар зошто кога го потрошил се она што го имал, тој останал и без пријатели и бидејќи било гладна година, тој бил принуден да стапи во служба и да чува свињи. Но и таму гладен сакал да се насити од онаа храна со која ги хранеле свињите и во таа состојба повикал: „во домот на својот татко многу слуги имаат леб и јадења, а јас умирам од глад.“ – Значи вакво е спокојсвото и мирот кое го донесува задоволувањето на телесните желби и кои ги дава овој земски свет.
Така душевниот мир не се постигнува со помош на богатство и задоволување на телесните желби, туку се добива преку душевни доблести и душевно богатство.
Господ покажал и друг попознат и пожив начин преку кој се добива душевен мир и го покажал преку пророкот кој вели: „Голем мир имаат оние кои го љубат законот Божји и кај нив нема сопнување“. Но, на кого не му е познато дека оној кој Го љуби Бога и го исполнува Неговиот закон, него и Бог го љуби и тогаш никој и ништо во светот не може да го поремети неговиот мир и спокојство.
И после сето ова лесно може да се разбере дека доколку сме постојани во христијанските доблести, дотолку во нас има повеќе мир божји. Но штом нашата душа ја извалка некој грев, тогаш веднаш го снемува мирот и доаѓа немирот, го снемува спокојството и настапува мачното вознемирување. Кој сака оваа вистина уште подобро да ја разбере нека го замисли животот на светите ангели на небото и ќе види дека кај нив владее царството на мирот. Нека го замислат рајот во кој нашите прародители Адам и Ева живееле во царството на мирот се додека биле чисти од гревот, но штом згрешиле, штом поверувале во демонските зборови дека ќе станат богови кога ќе го вкусат плодот од забранетото дрво и штом станале непослушни кога ја престапиле Божјата заповед, „веднаш им се отворија очите и тие разбраа дека се голи“, страв ја исполнило нивната душа и неспокојството на совеста ги мачело па затоа почнале да се кријат заборавајќи дека од Бога не можат да се сокријат. Мирот меѓу нив и Бога исчезнал и тие лишени од рајот, морале со пот на нивните лица да ја обработуваат земјата, да се хранат поминувајќи го животот во разни беди и неволји, во секакви болести и тешки маки. Но зарем ваквите тешкотии не не снаоѓаат и нас кога грешиме? Кога царот Давид, сред својата царска слава почнал да греши, зарем не го опфати неспокојство и немир за кои вели: „Нема мир во моето тело…постојано одам тажен заради моите гревови. Моите безаконија излегоа на врвот на мојата глава и како тешко бреме ми отежнаа. Истоштен сум и многу ослабен од трепетот на моето срце“.
Затоа ние многу грешиме кога бараме мир и спокојство во богатството или во телесните уживања, во високите положби во општеството или во сластите на овој свет. Господ Спасителот е господар на мирот и Он го дава само на оние кои се достојни и затоа на своите Апостоли им вели: „Во која куќа да влезете прво поздравете со: мир на оваа куќа, па ако таму биде синот на мирот, врз него ќе остане вашиот мир; но ако не биде, тогаш мирот ќе се врати кај вас“. Спасителот преку своите свештеници на сите им го дава својот божествен мир, тоа најголемо богатство кое го засладува човечкиот живот. Кој сака душевен мир нека се одликува со доблести и исполнување на светите божји заповеди, па Господ ќе му го даде својот мир во се и секогаш. Амин.

МВПЦ манастир Ветлеем